تاثیربورس بر بازار غیررسمی ارز

به گزارش بانکداران ۲۴ (Banker)،در بسیاری از بورس‌های معتبر دنیا، ارزهای مختلف در قالب اوراق مربوط به ارز و آپشن‌ها و فیوچرهای ارزی وارد بورس‌ها شده و مورد معامله قرار می‌گیرد. به گفته کارشناس اقتصادی، یکی از ابزارهای بسیار مناسب و قوی در هج کردن (پوشش خطر) نرخ ارز برای مصرف‌کنندگان و صادرکنندگان، عرضه آن کشورها است و تاثیر بسیار زیادی در بی‌ثباتی و نوسان‌های غیرمنطقی در آن کشورها دارد.

تحقق آرزوی دولت‌ها
یکی از راهکارهایی که در بورس ایران هم می‌تواند کاربرد خیلی خوبی در کنترل و مدیریت نوسان‌های ارز داشته باشد، موضوع ورود آپشن‌ها و اوراق ارزی در بورس کالا است. شاید یکی از خواسته‌های جدی فعالان بازار سرمایه در سال‌های اخیر همین موضوع بوده است. اما بنا به دلایلی که شاید توجیه منطقی هم نداشته باشد از این موضع اجتناب شده است.علیرضا قدرتی فعال بازار سرمایه و مدیرعامل شرکت تامین سرمایه، با بیان این مطلب گفت: به نظر می‌رسد یکی از روش‌های بسیار منطقی، امتحان شده، مرسوم در تمام کشورها و کم‌حاشیه برای کنترل نوسان‌های ارز، ورود ارز به بورس کالا از طریق بازارهای ارزی یا فیوچرزهای ارزی است که می‌تواند کمک بسیار بزرگی به دولت در کنترل و یکسان‌سازی نرخ ارز داشته‌باشد که آرزوی دولت‌های مختلف در سال‌های گذشته بوده است.این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه این اقدام باید با برنامه‌ریزی دقیق و تدبیر بیشتر انجام شود، گفت: ورود آپشن‌ها و فیوچرزهای ارزی در بورس کالا را می‌توانیم مورد معامله قرار داده و به‌تدریج گسترش دهیم. لازمه اجرای این مهم، حمایت همه‌جانبه بانک مرکزی است، حمایت به منزله موافقت نیست، بانک مرکزی به‌عنوان متولی کنترل ارز در کشور است و تا زمانی که بانک مرکزی اعتقاد راسخی برای ورود ارز به بورس کالا نداشته باشد، به طور قطع این کار با شکست روبه‌رو خواهد شد.به نظر می‌رسد با اجرای این مهم از نوسان‌های وحشتناکی که صدمه زیادی به بخش‌های اقتصادی می‌زند کم شود و این نوسان‌ها منطقی و معقول شود.وی از شفاف نبودن بازار غیررسمی ارز، به‌عنوان مسئله‌ای نام برد که مورد انتقاد فعالان بازار بوده است و گفت: هنوز بازار رسمی ارز نتوانسته نرخ واقعی ارز را تعیین کند، از آنجا که هنوز بانک مرکزی به‌عنوان متولی اصلی، نتوانسته نرخ ارز را تعیین کند، بنابراین بازار غیررسمی و صرافی‌ها و مراکزی (سبزه میدان) که دلالان ارز در آنجا حضور دارند، تعیین‌کننده نرخ ارز بوده است، درحالی که در هیچ کجای دنیا این اتفاق نمی‌افتد که بازارهای غیررسمی، به این شکل تعیین‌کننده نرخ ارز باشند. قدرتی تاکید کرد: یکی از مواردی که بورس کالا می‌تواند در این‌باره کمک کند، ایجاد شفاف‌سازی و مشخص کردن نرخ واقعی ارز است که دولت می‌تواند با این شفافیت هم نظارت خوبی داشته باشد و هم از فعالان و متولیان این بخش مالیات مناسب بگیرد، چون این فعالیت یک فعالیت اقتصادی زیرزمینی است که حجم گردش مالی بسیار بالایی در کشور دارد و متاسفانه دچار فرار مالیاتی است و هیچ‌گونه نظارتی روی این موضوع نیست. این بخش غیررسمی، به سرمایه‌گذاران و افرادی که خبره نبودند زیان بسیاری وارد کرده است.این استاد دانشگاه درباره مزایای دیگر عرضه ارز در بورس کالا، تصریح کرد: ورود ارز در بورس کالا علاوه بر ایجاد شفافیت رسمیت یافته و فعالان و تولیدکنندگان که هج (پوشش خطر) برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است می‌توانند از آن بهره بگیرند. از سوی دیگر زمینه ورود سرمایه‌گذار خارجی در بورس کشور را فراهم می‌کند. تا وقتی بازاری شفاف و نظارت‌شده نداشته باشیم هیچ سرمایه‌گذار خارجی جرات نمی‌کند سرمایه خودش را وارد کشور کند.
قدرتی درپاسخ به اینکه چطور می‌شود بازار غیررسمی ارز را کنترل کرد، گفت: لازم نیست بازار غیررسمی را کنترل کرد، زمانی که بازار رسمی شکل گرفته و حمایت همه جانبه شود، به طور قطع با قدرت گرفتن، گسترش و تکمیل زنجیره‌های رسمی بازار رسمی ارز، این بازار غیررسمی ضعیف‌تر خواهد شد و کم‌کم کوچک خواهد شد. فعالیت‌های اقتصادی در حوزه ارز امری اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توان افراد و سرمایه‌گذاران را منع کرد بلکه باید یک فضای مناسب، رسمی و قانونمند برای افرادی که در بازار غیررسمی فعالیت می‌کنند ایجاد کنیم و بعد به‌تدریج آنها را به این سمت بازار سوق دهیم.
سایه روشن‌های عرضه ارز
عرضه ارز در بورس، به شفافیت نرخ کمک می‌کند، منتهی با توجه به سابقه‌ای که همیشه در نظام پولی کشور در ۴۰ سال اخیر و قبل از آن وجود داشته است، قدرت پول ملی همیشه رو به تنزیل بوده است اینکه اجازه دهیم ارز خارجی در مقابل پول ملی کشور در بازاری قرار بگیرد، خیلی نمی‌توان پیش‌بینی کرد که به نفع پول ملی باشد.کاظم دوست‌حسینی با بیان این مطلب گفت: نرخ ارز در سال‌های گذشته روبه افزایش بوده و قدرت خرید با پول ملی کاهش یافته که این موضوع می‌تواند نخستین ایرادی باشد که می‌شود به این سیاست گرفت، اینکه اجازه دهیم ارز در یک بازار آزاد، خرید و فروش شود؛ اما از سوی دیگر و از دیدگاه تئوری اقتصادی این موضوع به شفافیت نرخ کالاها به طور عام و مشخص شدن پول خارجی به طور خاص کمک می‌کند. البته در جایی نیز ممکن است به صورت دروغین سفته‌بازی هم اتفاق بیفتد و قیمت‌ها را افزایش دهد و تقاضای دروغینی ایجاد شود که به اقتصاد کشور آسیب برساند.این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: دولت باید بتواند سازوکاری درنظر بگیرد که در کنار خرید و فروش ارز در بورس نظارت داشته باشد و در جاهایی منابع ارزی کافی هم دراختیار داشته باشد تا اگر در شرایطی نرخ ارز به صورت دروغین بالا رفت بتواند موفق عمل کند.دوست‌حسینی درباره نحوه عرضه ارز در بورس کالا گفت: همان سازوکاری که درحال‌حاضر در بورس برای خرید و فروش سایر کالا حاکم است، درباره ارز هم همین طور است، لزومی ندارد که به طور حتم منشاء ورود سهام یا هر کالای دیگری بخش خصوصی باشد، دولت هم می‌تواند دارایی خود را وارد بورس کند، عرضه این ارز می‌تواند هم از سوی بخش خصوصی و هم از سوی بخش دولتی باشد. به نوشته صمت،این استاد دانشگاه درباره کنترل بازار غیررسمی ارز تحت تاثیر عرضه ارز در بورس کالا گفت: بورس رقیب جدی بازار غیررسمی می‌شود اما چون قبل از آن بانک مرکزی در بخشنامه‌ای اعلام کرده بود شعب ارزی بانک‌ها علاوه بر صرافی‌ها می‌توانند ارز را خرید و فروش کنند هنوز مشاهده می‌شود که ارز به طور غیررسمی نیز خرید و فروش می‌شود. البته بورس می‌تواند به صورت تئوری به عنوان بازار رقیب بازار غیررسمی را کنترل کند اما در عمل هنوز شاهد نبودیم که بازار غیررسمی را تحت تاثیر قرار دهد.