شرایط تک‌نرخی شدن ارز

تک نرخی شدن ارز از زمان قبل از دولت یازدهم مطرح بود و همواره برای ایجاد این مساله تاریخ‌های جدید عنوان می‌شد تا اکنون که به دولت دوازدهم موکول شده است. با توجه به جلسات کارشناسی که در این مورد برگزار شده باید گفت تک نرخی شدن ارز یک ضرورت و الزام است، ولی تحقق آن منوط به تحقق برخی شرایط است که هنوز این شرایط در اقتصاد ما فراهم نیست و تا زمانی که این شرایط فراهم نشود تک نرخی شدن ارز تحقق عینی پیدا نخواهد کرد. البته بانک مرکزی و دولت در تلاش هستند این شرایط فراهم شود، اما این شرایط تا حدودی تابع مسائل بین‌الملل و اقتصاد سیاسی بخش بین‌الملل است، یعنی تا زمانی که ما روابط کارگزاری با بانک‌های بزرگ دنیا در اروپا و سایر نقاط دنیا نداشته باشیم، این مساله به‌راحتی تحقق‌پذیر نخواهد بود. دومین شرط در دسترس بودن منابع است. رئیس‌جمهور در نطق خود در زمان معرفی کابینه اشاره کردند که بخش قابل توجهی از منابع اقتصادی ما هنوز در دسترسمان نیست و برای دسترسی به آنها نیاز به زمان است. بنابراین ابتدا این دو شرط باید محقق شود تا امکان تک رقمی شدن نرخ ارز فراهم شود. زمانی که بانک‌های بزرگ اروپا، آسیا یا خاور دور برای برقراری روابط کارگزاری با ما ترسی نداشته باشند، می‌توان به عینیت یافتن این مساله امیدوار بود. در واقع ترس آنها به این دلیل است که بخش عمده‌ای از معاملات و تراکنش‌های آنها با آمریکا صورت می‌گیرد و ارتباط اقتصادی با ایران ممکن است برای آنها جریمه در پی داشته باشد. بنابراین ما باید به دنبال تحقق این شرایط باشیم. چند نرخی بودن ارز باعث می‌شود نتوانیم در شرایط رقابتی چه در داخل و چه در مقایسه با خارج قرار گیریم. زمانی که ارز چند‌نرخی باشد طبیعتا کسانی که از نرخ پایین‌تری استفاده می‌کنند به نوعی از یک رانت استفاده می‌کنند. همچنین با توجه به اینکه این نرخ ارز ثبات ندارد و حتی هنوز بخشی از اقلام ما با ارز مبادله‌ای تامین می‌شود و بخش قابل توجهی نیز با ارز متقاضی صورت می‌گیرد، با توجه به اختلاف قابل توجهی که این دو نوع ارز با هم دارند، کسانی که از ارز متقاضی استفاده می‌کنند با کسانی که از ارز مبادله‌ای استفاده می‌کنند در شرایط مساوی قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل برای از بین رفتن رانت و هر نوع استفاده ویژه باید این نظام تک‌نرخی برقرار شود. به لحاظ محاسبات نیز صادرکننده باید بتواند روی قیمت تمام شده محاسبه دقیق داشته باشد، چرا که چند نرخی بودن ارز باعث می‌شود یک فعال اقتصادی نتواند پیش‌بینی دقیق و روشنی از آینده صادراتی یا حتی واردات مواد اولیه که بخشی از قیمت تمام شده‌اش را تشکیل می‌دهد، داشته باشد. این موضوع باعث می‌شود ثبات بازار نیز بر هم بخورد. ما در اقتصاد به اولین مساله‌ای که نیاز داریم آرامش و ثبات در بازار است که بتوان از آینده اقتصادی و تداوم قیمت‌ها در صادرات اطمینان و پیش‌بینی دقیقی داشت.