مذاکرات ژنو ۵ و لزوم حفظ توقعات معقول از مذاکره

بیشترین موفقیتی که می‌توان در ژنو ۵ و حتی در دورهای بعدی پیش‌بینی کرد، نزدیک شدن تدریجی دیدگاه‌های دو طرف به یکدیگر است، نه بیشتر.
 
به گزارش فارس، فردا پنج‌شنبه 16 آبان 92، دور جدیدی از مذاکرات بین ایران و شش کشور موسوم به 1+5 آغاز می‌شود. از آنجا که این پنجمین باری است که ژنو میزبان این مواجهه سیاسی است، ژنو 5 می‌تواند نام اختصاری مناسبی برای مذاکرات جدید باشد.
ژنو از آن رو میزبان مذاکرات است که بنابر توافق بین وزیر خارجه ایران و کاترین اشتون، مسئول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اولین گام، توافق کردند که مذاکرات از این پس در مقرهای سازمان ملل برگزار شود، یعنی نیویورک، ژنو و وین.
مذاکرات آتی تقریبا یک ماه پس از آن انجام می‌شود که ایران در مذاکرات موسوم به ژنو 4، پیشنهاد جدیدی را به شش کشور ارائه کرد که البته مفاد این پیشنهاد همچنان محرمانه است. برخی از سایت‌های آمریکایی و اسرائیلی مطالبی را به این مذاکرات منتسب کردند که از سوی طرف ایرانی رد شد.
از مسلمات طرح پیشنهادی ایران آن است که ایران تاکید دارد که باید بر روی «هدف مشترک»، «گام اول» و «گام آخر» توافق لازم صورت پذیرد تا مراحل بعدی قابل حصول و انجام باشد. اگر طرف غربی الزام وجود چنین چارچوبی را پذیرفته باشد، قاعدتا باید مذاکرات فردا با این محور انجام شود که هدف مشترک، گام اول و گام آخر چیست؟ به عبارت دیگر، همان طور که از سوی مذاکره‌کنندگان ایرانی ابراز گردیده، مذاکرات فردا احتمالا ورود به محتوای چارچوب فوق‌الذکر است.
در اینجا قطعا تیم مذاکره‌کننده ایرانی با دو مساله مهم مواجه است:
الف – ایران در تعیین هدف مشترک علاوه بر رفع تحریم‌های تجاوزکارانه غرب، باید از تضمین حق غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران به مقدار نیاز کشور مطمئن شود. میزان غنی‌سازی قطعا بر اساس نیازهای فنی کشور بالاخص در تولید برق تعیین می‌شود.
ب – قطعا برای طرف غربی گام اول مهم‌تر است تا گام آخر. گام اول، برگ برنده ایران برای تعیین گام آخر است. تا گام آخر به‌طور دقیق مورد پذیرش دو طرف واقع نشده، نباید کارت گام اول را سوزاند. غرب با توجه به هراس‌هایی که از برنامه هسته‌ای ایران دارد، عجله دارد تا ایران گام اول را بردارد. این کارت اکنون قابل بازی است. اگر گام آخر به درستی تعریف نشود، در آینده و پس از برداشتن گام‌های اولیه، سخت است که بتوان در خصوص آن توافق کرد.
دعوای اصلی در مذاکرات آغازین احتمالا در همین دو سطح است. اگر این دو مساله پذیرفته شود تقریبا می‌توان گفت که مراحل آتی مذاکرات می‌تواند راحت‌تر پیش برود. البته اصلی‌ترین مسائلی که موجب بدبینی به نتیجه مذاکرات در ایران شده نیز در همینجاست. اینکه طرف غربی حق غنی‌سازی ایران را بر اساس نیازهای کشور بپذیرد و به آن اذعان کند، مساله سخت و مناقشه‌برانگیزی است. جدی‌ترین درگیری‌های دیپلماتیک در همین جاست.
اصلی‌ترین تاثیری که لابی‌های صهیونیستی و رژیم صهیونیستی بر مذاکرات می‌گذارند نیز در همین‌جاست. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بارها گفته است که ایران نیازی به غنی‌سازی ندارد. در چنین شرایطی بعید است که غربی‌ها بالاخص آمریکایی‌ها به صراحت به پذیرش حق غنی‌سازی ایران اذعان کنند؛ مگر در سطحی بسیار محدود که رافع نیازهای کشور نیست.
بنابراین همین جلسه‌های اول مذاکرات سخت‌ترین مراحل آن است چرا که باید بر سر موضوعات بسیار مهم به توافق دست یافت. توافق بر سر این موضوعات عملا راه را برای توافقات بعد باز می‌کند هرچند که روشن است حصول چنین توافقی بسیار سخت است.
اگر در ژنو 5، دیدگاه‌های دو طرف تنها 20 درصد هم به یکدیگر نزدیک شود، نمی‌توان این مذاکرات را شکست‌خورده نامید هرچند که می‌توان گفت به اهداف خود نیل نکرده است.
یکی از مسائلی که شاید کمتر مورد توجه رسانه‌هاست، حفظ سطح توقع از مذاکرات در سطح معقول است. بیشترین موفقیتی که می‌توان در ژنو 5 و حتی در دورهای بعدی پیش‌بینی کرد، نزدیک شدن تدریجی دیدگاه‌های دو طرف به یکدیگر است و نه بیشتر.
در ژنو 5 تحریم‌ها به احتمال زیاد لغو نمی‌شوند و احتمالا همچنان نبرد دیپلماتیک بر سر به رسمیت شناختن حق ایران برای غنی‌سازی صلح‌آمیز در خاک این کشور به سختی ادامه خواهد یافت. البته شاید در حاشیه مذاکرات توافقاتی جزئی حاصل شود.
در شرایط فعلی و پس از حمایت جدی مقام معظم رهبری از دیپلمات‌های ایرانی به عنوان مامورین جمهوری اسلامی ایران، آنچه مهم است، حفظ اجماع ملی در حمایت از تیم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و همچنین حفظ نگاه واقع‌بینانه و جلوگیری از خوش‌بینی یا بدبینی مفرط است.
آنچه فردا شروع می‌شود مرحله دیگری از یک نبرد است و به هیچ وجه کار ساده‌ای در پیش روی تیم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیست. اگرچه شاید زمان به نفع مذاکرات نباشد اما چاره‌ای جز پذیرش این واقعیت نیست که مذاکرات زمان‌بر خواهد بود.
 
منبع : خبرگزاری فارس