یک پیشنهاد ویژه برای حذف ۵۰ درصدی دلار از تجارت ایران

روزنامه دیلی صباح ترکیه نوشت: ترکیه درصدد است استفاده از پول ملی خود (لیر) را در تجارت خارجی گسترش دهد. روزنامه دیلی صباح با اشاره به قرارداد خرید گاز ترکیه از روسیه، به مسئله استفاده از ارزهای محلی دو کشور در تجارت انرژی پرداخت. استفاده از ارزهای محلی در تجارت خارجی ترکیه توسط مقامات ترکیه اعلام و بر آن تأکید شد.

بر اساس این گزارش در جدیدترین اظهارنظر در این زمینه، می‌توان به اظهارات اردوغان رئیس جمهور ترکیه اشاره کرد که خواستار استفاده از ارزهای محلی در تجارت با چین، ایران و روسیه شده بود. این اظهار نظر با استقبال طرف روسی مواجه شده و بانک مرکزی روسیه نیز استفاده از ارزهای محلی به‌عنوان وسیله مبادله در تجارت را از نظر حقوقی و فنی بلامانع اعلام کرده است. چین نیز موضع مشابه روسیه گرفته است. با توجه به مسائل سیاسی منطقه و تحریمهای غرب علیه روسیه و انتقاد اخیر اردوغان مبنی بر استفاده غرب از دلار علیه دیگر کشورها، استفاده از ارزهای محلی در تجارت خارجی به‌عنوان راه‌حلی برای کم‌رنگ کردن نقش دلار بر اقتصادهای داخلی ترکیه و روسیه دانست.

استفاده از دلار برای اغراض سیاسی سابقه طولانی دارد؛ مانند تحریم بانکی ایران که کشورهای غربی با استفاده از نقطه‌ضعف تجارت خارجی ایران یعنی استفاده مفرط از ارزهای واسط توسط ایران، تحریمهای بانکی علیه ایران اعمال کنند. تحریمهایی که باعث به صدا درآمدن زنگ خطر برای کشورهای دیگر شد. کشورهایی که آینده تجاری خود را درخطر می‌دیدند، اقدام به کاهش وابستگی تجارت خود به دلار و یورو نمودند؛ این شرایط باعث شد کشورهایی همچون چین، ژاپن، کره جنوبی و امروز ترکیه اقداماتی همچون استفاده از ارزهای محلی در قالب پیمان پولی دوجانبه برای مصونیت از وابستگی تجارت کشورشان به یورو و دلار انجام دهند. این کشورها تاکنون دهها پیمان پولی با کشورهای مختلف منعقد کرده‌اند.

استفاده از ارزهای محلی در تجارت خارجی زمینه‌ لازم را برای کاهش وابستگی تجاری کشورها را به دلار و یورو ایجاد می‌کند. استفاده از ارزهای محلی در قالب پیمان پولی جزء بهترین روشها برای کم‌رنگ کردن نقش ارزهای واسط در تجارت بین دو کشور است. در این پیمانها، با بکارگیری پولهای ملی کشورهای مبدأ و مقصد در تجارت خارجی، میزان تقاضا برای ارزهای پرقدرت کاهش می‌یابد.

ایران نیز می‌تواند از استفاده پیمان پولی دوجانبه در تجارت با شرکای تجاری خود مانند چین، کره جنوبی و هند بیش از 50 درصد معاملات ارزی خود را بدون استفاده از ارزهای واسط مانند دلار و یورو انجام دهد. به‌عبارت‌دیگر ایران با انعقاد پیمان پولی با شرکای تجاری خود سبب کاهش چشم‌گیر تأثیر روانی و اقتصادی دلار و یورو بر بازار داخلی کشور می‌شود.