تورم افزایشی می‌شود

اختلاف آمارهای ارایه شده از سوی دو نهاد متولی محاسبه شاخص‌های اقتصادی کشور، ناشی از تفاوت شکلی میان نمونه‌گیری این دو است. این مساله البته در ماه‌های گذشته نسبت به قبل بهبود یافته و تناقضات کمتری در میان آمارهای منتشره از سوی این دو نهاد دیده می‌شود.

به طور مثال آمارهای مربوط به تورم، هم از سوی بانک مرکزی و هم مرکز آمار ایران، هر چند تفاوت‌های گوناگونی به یکدیگر دارند، حاکی از شدت گرفتن افزایش قیمت‌ها و نرخ تورم است. مرکز آمار ایران در گزارشی که از شاخص‌ قیمت‌ها در آذرماه سال جاری منتشر کرده، ارقامی کمتر و خوش‌بینانه نسبت به گزارش بانک مرکزی را اعلام کرده است. در گزارش بانک مرکزی نرخ تورم آخرین ماه پاییز ٦/٨ درصد تعیین شد و در گزارش مرکز آمار به ٢/٧ درصد اکتفا شد. در بحث مربوط به تورم نقطه به نقطه تفاوت بیشتر هم شده و محاسبه این دو نهاد رسمی، ٥/٣ درصد با یکدیگر تفاوت دارد. اختلاف آمارهای ارایه شده از سوی این دو دستگاه، مربوط به یکی دو سال گذشته نیست و به سال‌های پیش باز می‌گردد. دلیل این تفاوت‌ها ناشی از روش‌های متفاوت نیست، بلکه تفاوت‌های شکلی در نمونه‌گیری‌ها، سال پایه و مسائلی از این دست، عامل اصلی است که به این اختلاف انجامیده است. مرکز آمار ایران، آمار مناطق شهری و روستایی را می‌گیرد، در حالی که بانک مرکزی نمونه‌گیری‌های خود را تنها در مناطق شهری انجام می‌دهد. از سوی دیگر سال پایه این دو نهاد با یکدیگر متفاوت است؛ هنگامی که سال پایه جدید انتخاب می‌شود، برخی اقلام از سبد نمونه‌گیری حذف می‌شوند و در طرف مقابل، اقلام دیگری اضافه می‌شوند. همچنین نمونه‌های آماری هم می‌تواند به تفاوت نتیجه منجر شود. علاوه بر اینکه بانک مرکزی از بخش روستایی نمونه نمی‌گیرد، در شهرها هم ممکن است مناطقی را انتخاب کند که مرکز آمار آنها را انتخاب نمی‌کند. حتی می‌توان به روز نمونه‌گیری نیز به عنوان یک عامل تاثیرگذار دیگر هم اشاره کرد؛ این امر هم ناشی از نقص نیست بلکه حاصل تفاوت‌های شکلی است و لذا آمارهای هر دو می‌تواند مورد قبول باشد. البته این مساله در شرایطی که نتایج حاصله این دو با یکدیگر متناقض می‌شوند مشکل‌ساز خواهد شد که خوشبختانه ظرف چند سال گذشته تناقضات این دو کمتر هم شده است. در رابطه با بحث مشخص تورم و آینده این نرخ، هم بانک مرکزی و هم مرکز آمار ایران، شیب را صعودی دیدند. البته شدت تورمی که بانک مرکزی دیده شدیدتر از مرکز آمار است ولی داده‌ها حاکی از این است که تورم در آینده نه‌چندان دور، می‌تواند دوباره دو رقمی شود و اکنون باید برای آن تدابیری اندیشیده شود.