علت ناپایداری سیاست تک‌نرخی شدن

نرخ ارز یک متغیر سیاستی است که هم از سیاست داخلی و هم از سیاست‌های بین‌المللی تاثیر می‌گیرد. بر خلاف سایر متغیر‌های اقتصادی ارز هم از سیاست‌های داخل تاثیر می‌گیرد و هم از تجارت بین‌الملل، اما دلیل اینکه برخلاف تلاش‌های دولت دلار روی نرخ 4200 تومان تنظیم نشد و عملا با سیاست‌های تنبیهی، نظارتی و کنترلی که توسط دولت صورت گرفت همچنان شاهد روند صعودی نرخ دلار در بازار هستیم، این است که سیاست تک نرخی دولت پشتوانه لازم را نداشته است و با سیاست تنبیهی، کنترلی و سلبی نمی‌توان جلوی افزایش دلار را گرفت. زمانی که حجم نقدینگی به‌صورت سرسام‌آوری افزایش پیدا می‌کند و به 1500میلیارد تومان می‌رسد، همه در نظام بانکی بلوکه می‌شود. متاسفانه سیستم بانکی مانند قلب انسان است و نقدینگی و سپرده مردم را جذب می‌کند و باید آن را به اقتصاد تزریق کند، اما نمی‌تواند خون نقدینگی را به درستی به اندام‌های اقتصادی تزریق کند. طی دهه‌های اخیر شاهد عملکرد معیوب نظام بانکی بودیم، درواقع نظام بانکی سپرده‌ها را جذب و نتوانسته به درستی به سمت تولید پمپاژ کند. اینها به‌عنوان نقدینگی سرگردان و سپرده‌های آزاد بانکی در اختیار سیستم بانکی قرار دارند، که هر لحظه هر کدام از این بازارهای سوداگری را تهدید می‌کند. وقتی در اقتصادی فشار روی منابع ارزی افزایش پیدا می‌کند، طبیعتا مکانیزم عرضه و تقاضای ارز مسیر افزایشی را بر نرخ ارز تحمیل می‌کند. با توجه به اینکه تراز تجاری غیرنفتی کشور در سال گذشته هفت‌میلیارد تومان کسری داشته است، 12 تا 15‌میلیارد دلار قاچاق کالا داشتیم و گفته شده حدود 10‌میلیارد دلار تراز گردشگری در کشور ما کسری داشته است همچنین بیش از 30‌میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشتیم که دلار آن واریز نشده و شاهد خروج سرمایه در کشور هستیم که تمام اینها عواملی بر فشار و محدودیت منابع ارزی در بانک مرکزی بوده است. این عوامل در کنار سیاست‌های بین‌المللی که حکایت از بی‌اطمینانی در آینده و فشار بر منابع ارزی است سبب ریسک بالای سرمایه‌گذاری و حرکت نقدینگی به سمت بازار سفته‌بازی دلار شده است، در نهایت دولت ورود کرد و سیاست‌های کنترلی را اعمال کرد، ولی این سیاست‌ها قطعا پشتوانه لازم را نداشت، چراکه با هیچ‌منطقی در اقتصاد ایران همخوانی نداشته و این هم دلیلی شده بر اینکه علاوه براینکه همچنان دولت بر نرخ 4200تومان اصرار دارد شاهد نرخ‌های بالا در بازار آزاد بین 5500 و 6000 تومان هستیم. بازار ارز نیازمند ثبات در انتخاب سیاست‌های درست در اقتصاد کلان و نیازمند یک سیاست با ثبات بین‌المللی است. مساله احتمال خروج آمریکا از برجام و افزایش بی‌اعتمادی بر افزایش قیمت دلار تاثیر دارد. زمانی که واردات ساماندهی نمی‌شود و حجم نقدینگی سرگردان است و به‌شدت افزایش پیدا می‌کند، وقتی تراز ارزی گردشگری به‌شدت منفی است و قاچاق کالا کنترل نمی‌شود، محرک‌هایی خواهند بود که باعث افزایش نرخ دلار می‌شوند. بنده از اول پیش‌بینی کرده بودم که 4200 تومان یک تعادل ناپایدار و شکننده خواهد بود و با گذر زمان این پیش‌بینی به وقوع پیوست.