پشت پرده های کندی مذاکرات کارشناسی هسته ای چیست؟

در روزهاي اخير شاهد بوديم كه مسئولان دستگاه ديپلماسي و اعضاي تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشور با توجه به مذاكرات كارشناسي كه ميان ايران و گروه 5+1 در ژنو صورت گرفت و بدون حصول نتيجه خاصي به پايان رسيد، اظهاراتي را مبني بر پيشرفت «كند» مذاكرات هسته‌اي بيان كردند.

هر چند كه امكان دستيابي به توافق نهايي را قابل دستيابي دانستند اما به زمان بر بودن مذاكرات و نياز به مذاكرات بيشتر اشاره كردند و امكان رسيدن به يك توافق نهايي را در مدت زمان كوتاه غيرممكن دانستند. اما چرا مذاكرات كند پيش مي‌رود؟ براي پاسخ به اين سوال بايد در وهله اول به تغيير رويكرد مذاكرات از بحث درباره مسائل «كلي» به سمت مسائل «جزئي» اشاره كرد.

در مذاكرات قبلي عمدتا بحث‌ها حول محور مباحث كلي بود و دو طرف روي خطوط كلي به توافق رسيده بودند، اما در مذاكرات چند روز گذشته مذاكرات روي جزئيات متمركز شده بود و به همين دليل رسيدن به توافق روي جزئيات امري زمان بر است كه نيازمند مذاكرات بيشتري است. مهم‌ترين بحثي كه در جزئيات مطرح شده است اين است كه چه زماني تحريم‌ها عليه ايران بايد برداشته شود و نظارت‌هاي بين‌المللي چه زماني بايد اجرايي شوند.

آنچه كه مربوط به ايران مي‌شود اين است كه تا يكسال آينده بايد تحريم‌ها لغو شوند. ايران به صورت داوطلبانه متعهد شده است كه غني‌سازي 20 درصدي را متوقف كند و از همين رو انتظار دارد كه تحريم‌ها همزمان با فعاليت‌هاي مربوط به تعليق غني‌سازي برداشته شوند.

در شرايط كنوني شاهد اين هستيم كه صرفا گسترش تحريم‌ها متوقف شده است و ايران نيز توسعه برنامه هسته‌اي را متوقف كرده است. اما مسئله و بحث اصلي اين است كه ايران اگر بخواهد غني‌سازي 20 درصدي را متوقف كند طرف مقابل چه زماني بايد چه اقداماتي را انجام دهد. در واقع در اينجا بايد گفت كه اقدامات هر دو طرف بايد به صورت همزمان صورت پذيرد و اينطور نباشد كه يك‌طرف تعهدات خود را انجام دهد و طرف ديگر قدمي برندارد. ايران انتظار دارد همزمان با اينكه تعليق غني‌سازي آغاز شده است تحريم‌ها نيز متوقف شوند.

همچنين مسئله بعدي اين است كه ايران اصرار دارد كه در مدت زمان يك‌سال تكليف پرونده هسته‌اي مشخص و دوره زماني اين توافقنامه مشخص شود. مسئله اصلي در اينجا جو بي‌اعتمادي است كه بر طرفين حاكم است. دو طرف به شدت به يكديگر بدبين هستند. پس در وهله بايد اين جو بي‌اعتمادي از بين برود تا امكان رسيدن به يك توافق نهايي وجود داشته باشد.

همچنين نبايد از كارشكني‌ها نيز غافل بود. در هر دو طرف برخي گروه‌ها وجود دارند كه خواهان عدم دستيابي به توافق نهايي هستند بخصوص در طرف غربي. برخي نمايندگان كنگره آمريكا به همراه صهيونيست‌ها در مدت اخير از هرگونه اقدامي براي ايجاد خلل در روند مذاكرات كوتاهي نكرده‌اند و لابي‌هاي صهيونيستي به شدت به‌دنبال اين هستند مانع از اين شوند كه توافقي پايدار ميان ايران و گروه 5+1 صورت پذيرد.

بنابراين بايد گفت كه بخشي از كند پيش رفتن مذاكرات امري طبيعي محسوب مي‌شود ولي مسئله اصلي اين است كه دو طرف به يكديگر بي‌اعتماد هستند و اين بی‌اعتمادي جز با حسن‌نيت و اقدامات دوجانبه حل نخواهد شد.

منبع خبر : شفاف