چراغ سبز هسته‌ای آمریکا به ایران

در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 که از سپتامبر سال 2013 و پس از روی کار آمدن دولت جدید در ایران آغاز شد و همچنان ادامه دارد خوشبختانه شاهد روندی منطقی با هدف برداشته شدن تحریم‌ها و پایان مناقشه 10 ساله بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستیم. در میانه این مذاکرات و در آستانه مذاکرات وزرای خارجه ایران و 1+5 در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک شاهد آن بودیم که معاونین وزرای خارجه ایران و آمریکا بیش از 20 ساعت به بحث و تبادل نظر برای نزدیک کردن اختلاف‌نظرها و فراهم کردن مقدمات نشست نیویورک پرداختند.

در روندی که تاکنون مذاکرات هسته‌ای ایران و1+5 سپری کرده است اما شاهد چانه زنی بیش از حد غربی‌ها بودیم، موضوعی که در صورت تداوم آن ممکن است روند دستیابی طرفین به توافق نهایی را به شدت تحت الشعاع قرار دهد.

مضوعی که در این مجال قابل توجه است آن است که تطویل مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب به نفع هیچ کدام از اطراف نیست، کما آنکه بسیاری از تحلیلگران غربی و عربی نیز بر این باورند که فضای طوفانی در خاورمیانه مستلزم آن است که چالش‌ها بر سر پرونده هسته ای ایران هرچه سریعتر حل و فصل شود تاجایی که زمینه همکاری مشترک ایران و آمریکا را نیز مبرم ساخته است.

معتقدم که آمریکا تمایل دارد تا پایان شهریور ماه جاری، توافق هسته‌ای غرب با ایران حاصل شود تاجایی که در این زمینه چراغ سبزهایی نیز ارائه کرده است.

اصرار غرب مبنی بر اینکه ایران باید سانتریفیوژها را محدود کند ناشی از زیاده خواهی غرب و اسرائیل است؛ زیاده‌خواهی که در صورت تداوم نتایج مثبتی به همراه نخواهد داشت.

توقعات واشنگتن ادامه تماس‌ها و ارتباط واشنگتن و تل‌آویو پیش و پس از ادوار مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 است، توقعاتی که قطعا مانع از به موفقیت رسیدن مذاکرات و حصول توافق برد-برد خواهد شد.

از سال 1992 تاکنون بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل ادعا می‌کند که تهران در آستانه کسب سلاح اتمی است، با اینکه غرب و اسرائیل خود به خوبی می‌دانند که این ادعا خلاف واقعیت است و ایران هیچگاه به دنبال کسب سلاح اتمی نبوده است اما این ادعای پوچ را با انگزه سیاسی و برای دستیابی اهداف خود تکرار کردند و به واسطه آن مردم ایران مورد شدیدترین تحریم‌ها قرار دادند. اگر ادعا هم کنیم که ایران یک توان نهفته برای ساخت مراکز هسته ای داشته است، این امر نباید موجب بهره برداری سیاسی غرب از ایران شود.

شکست مذاکرات اما به نفع هیچ کس نیست؛ واشنگتن، تهران و دیگر اعضای 1+5 به دنبال رسیدن به یک توافق برد-برد هستند که منافع اطراف حاضر در مذاکرات را فراهم کند؛ اگر آمریکا کارشکنی کند و مانع از حصول توافق شود نیز اتفاق خاصی رخ نداده است بلکه ثابت کرده که چه در ایران دولت اصولگرا روی کار باشد و چه اصلاح طلب و اعتدال گرا، ماهیت و ذات آمریکا تغییر نخواهد کرد، ماهیتی غیرقابل انکار و اطمینان.

از سوی دیگر معتقدم در حالی که ایران همواره اعلام کرده که خواستار غنی سازی در مقیاس صنعتی است، مشکل در نگاه‌های جداگانه در میان اعضای گروه 1+5 است. با این حال، فکر نمیکنم در حالی که ایران و 1+5 به نقطه‌های مشترکی رسیده‌اند، مذاکرات با شکست کامل مواجه شود.

*داود صالحی
*سفیر سابق ایران در کوبا و اسپانیا و مدیر پیشین آمریکای لاتین وزارت امور خارجه